Jacob Angolol Tirotiro Nga Raarangi Whainga i roto Uganda whakarārangihia ou ake. Panui, hoko i to rawa, rarangi waiho maO Uganda, mana ko te Republic of Uganda (Swahili: Jamhuri ya Uganda [1]), he whenua tuuru no East-Central Africa. Ka rawhiti ki te rawhiti na Kenya, ki te raki ma te tonga o Sudan, ki te hauauru na te Democratic Republic of the Congo, ki te tonga-uru ma Rwanda, ki te tonga ko Tanzania. Ko te taha tonga o te whenua kei roto i te rohe nui o te roto o Lake Victoria, i tohaina ki a Kenya me Tanzania. Ko Uganda kei roto i te rohe o Awherika Nui o Awherika. Ko Uganda ano kei roto i te awaawa o te Nile, a he rereke te ahua engari he rerekee nga huarere whakatikatika. Ka tangohia e Uganda tona ingoa mai i te rangatiratanga o Buganda, kei te taha nui o te tonga o te whenua, tae atu ki te whakapaipai nui o Kampala. Ko nga tangata o Uganda he kaikohi-hopu kirehe tae noa ki te 1,700 ki te 2,300 tau ki muri, i te wa e heke ana te iwi korero korero Bantu ki nga rohe tonga o te whenua. I timata i te 1894, ko te rohe i whakahaerea hei arai i a te UK, i whakapumautia te ture whakahaere puta noa i te rohe. I whiwhi a Uganda i te motuhake mai i te UK i te 9 Oketopa 1962. Ko te waa mai i tera wa kua tohua e nga pakanga tutu, tae atu ki te whakakahoretanga o nga hoia-waru tau te roa, na Idi Amin. Hei taapiri hoki, he pakanga roa ki te whawhai ki te Ope Taua Ariki a te Ariki ki te Rohe Peka e arahina ana e Joseph Kony, kua pa mai nga rau mano o nga patunga. Ko nga reo mana ko te reo Ingarihi me te Swahili, ahakoa "etahi atu reo ka whakamahia hei reo ako i roto i nga kura, i etahi atu umanga maatauranga ranei, mo nga kaupapa ture, ma te whakahaere, ma te ture ranei e rite ana ki ta te ture." He reo reo kei Luganda, he reo whaanui, e korerohia ana puta noa i te motu, kei te korerotia ano etahi atu reo, kei roto ko Lango, Acholi, Runyoro, Runyankole, Rukiga, Luo me Lusoga. Ko te perehitini o Uganda inaianei ko Yoweri Kaguta Museveni, i kaha ki te mana i te Hanuere o te tau 1986 i muri i te pakanga pakanga e ono tau. Whai muri i nga whakatikatika kaupapa ture e tango ana i nga rohe mo te perehitini, ka taea e ia te tu, ka noho ko ia hei perehitini o Uganda i te tau 2011 me nga pooti o te tau 2016.Source: https://en.wikipedia.org/